მზიანი დილის მიუხედავად, შაბათს სულაც არ თბილოდა, პირიქით, ჰაერში სუსხი ტრიალებდა. ხალხი ქურქებში და თბილ პალტოებში გამოწყობილიყო, არადა, მთელი კვირა, თხელი ქურთუკითაც იოლად გახვიდოდი, მაშინ ჯერ კიდევ იყო იმედი, რომ იელთან თამაშამდე არ აცივდებოდა.
ახალგაზრდა ჭაბუკები, თერთმეტის ორმოცდათორმეტ წუთიან მატარებელზე, მეგობარ გოგონებს ელოდნენ, ოცდა რამდენიღაცადან მხოლოდ რამდენიმე იდგა გარეთ, ცივ ბაქანზე, დაახლოებით ექვსი თუ შვიდი, დანარჩენები ორ, სამ, ოთხკაციან ჯგუფებად დაყოფილიყვნენ თბილ მოსაცდელში, უმეტესობა უქუდოდ იყო, ოთახი კვამლის ბურუსში გაეხვიათ, ყველა ჯგუფიდან საუბარი ისმოდა, უაპელაციოდ დოგმატური, დამაჯერებელი, მკვეთრი. ვიღაცა რაღაცას ხსნიდა, მეორე ეკამათებოდა, მოკლედ, კოლეჯის სტუდენტებისთვის დამახასიათებელი არეულობა იდგა, და განა სულ ასე არ გრძელდება საუკუნეების მანძილზე?
ლეინ კაუტელი, ,,ბარბერის” შალის სარჩულიან, ჩაღილულ საწვიმარში გამოწყობილი, ერთ-ერთი იყო ბაქანზე მდგომი ექვსი-შვიდი ბიჭიდან, უფრო სწორად, ან იყო და ან არა… ცოტა ხნის წინ, ათიოდე წუთი, იქნებ ცოტა მეტიც, ის გაუბედავად ედგა გვერდით ბიჭებს, ზურგით ,,ქრისტიანული სამეცნიერო ლიტერატურის” კიოსკს მიყრდნობილი, უხელთათმანო ხელები ჯიბეებში ეწყო, ყელზე წაბლისფერი ქაშმირის კაშნე ეკეთა, მაგრამ სიცივისგან კარგად ვერ იცავდა, ამიტომ ყოყმანით სწვდა, უფრო მჭიდროდ რომ შემოეხვია კისერზე, თუმცა გადაიფიქრა, სამაგიეროდ ჯიბიდან უჩუმრად წერილი ამოაცოცა და მოწყურებული შეუდგა კითხვას. ბარათი მანქანზე იყო დაბეჭდილი, გაცრეცილი ცისფერი ქაღალდი ახალს არ ჰგავდა, ადვილად მიხვდებოდი,რომ კონვერტიდან არაერთხელ ამოუღიათ და წაუკითხავთ. . .
,, დღეს მგონი ხუთშაბათია, უძვირფასესო ლეინ,
გარეთ ხმაურია, მე კი ლამის ვთვლემ და ვეღარ ვადევნებ თვალყურს ჩემს აზრებს, ასე რომ, თუკი შეცდომებს ნახავ, არ შეიმჩნიო, კარგი? მოხდა ისე, რომ შენი რჩევა გავითვალისწინე და ლექსიკონს ჩავუღრმავდი, ამით კი ჩემს სტილს ვუღალატე, მაგრამ რა ვქნა, შენი ბრალია. მშვენიერი წერილი მომწერე და უზომოდ მიყვარხარ, სიგიჟემდე … ერთი სული მაქვს, უქმეები როდის დადგება. ვწუხვარ, კროფტ ჰაუსში რომ ვერ მომაწყვე, მაგრამ მნიშვნელობა არ აქვს ჩემთვის სად ვიქნები, მთავარია, სიცივემ და მწერებმა არ შემაწუხონ, უფრო მეტად ის მიხარია შენი ნახვის მეტი საშუალება რომ მექნება… მგონი ნელ-ნელა… ვგიჟდები. ვაღმერთებ შენს წერილს, განსაკუთრებით იმ ნაწილს, სადაც ელიოტზე წერ, მე კი, მგონი ყველა პოეტს გადავხედე და არც ერთი არ მოვიდა ჩემს გულამდე ისე ახლოს, როგორც საფო. მის ლექსებს ახლაც ვკითხულობ, მგონი შევიშალე, და თუ შეიძლება, ვულგარული შენიშვნების გარეშე… იქნებ საკურსო თემაც მასზე მოვამზადო, ჩემი ჭკუასუსტი ხელმძღვანელი თუ დავითანხმე. ,, ფაქიზი ადონისი კვდება, კითერია, გულში მჟიღი ვიცეთ, ტუნიკები შემოვიხიოთ. . .” და თავადაც შემოიძარცვა საკუთარი ტუნიკა. . . განა შეუდარებელი არაა?.. გიყვარვარ? ერთხელაც არ გითქვამს წერილში, მეზიზღები, როცა ასე უმოწყალოდ ზე-მამაკაცური და თავშეკავებული ხარ. . .(მგონი არასწორად დავწერე, არა?) არა, განა მართლა ვერ გიტან, უბრალოდ,ორგანულად ვერ ვიტან ძლიერ და ჩუმ მამაკაცებს. . .შენ კი ასეთი სინამდვილეში სულაც არა ხარ, ხომ ხვდები, რასაც ვგულისხმობ?.. ისევ ისეთი ხმაურია გარეთ, საკუთარი ფიქრიც არ მესმის. მიუხედავად ყველაფრისა, მაინც მიყვარხარ და მინდა, ამ წერილმა მალე მოაღწიოს შენამდე, იქნებ ამ საგიჟეთში მარკა მაინც ვიპოვო სადმე, მიყვარხარ, მიყვარხარ, მიყვარხარ! . . იცი? იქნებ არც შეგიმჩნევია, თერთმეტი თვის მანძილზე, მხოლოდ ორჯერ ვიცეკვეთ ერთად, ის არ ჩავთვალე, ,,ვანგარდში’’ უგონოდ გალეშილს, გულში რომ გყავდი ჩაკრული, სირცხვილისგან ვიწვი იმ დღის გახსენებისას, არავის მოუყვე, თორემ მოგკლავ!. . . შაბათამდე, ჩემო ყვავილო…
სიყვარულით,
ფრენი.
პ.ს. მამას რენტგენი მოუტანეს საავადმყოფოდან და გულზე მოგვეშვა. სიმსივნე მომატებულია, მაგრამ ავთვისებიანი არ აღმოჩნდა. დედას ველაპარაკე ტელეფონით წუხელ. მოკითხვა დამაბარა შენთან, ასე, რომ, პარასკევ საღამოზე აღარ ინერვიულო, მგონი არც გაუგიათ შენი მოსვლა მაშინ.
პ.ს.ს. ძალიან სულელური და უინტერესო წერილი გამომივიდა. რატომ? შეგიძლია იფიქრო ამაზე, გააანალიზო, მე კი აღარ ჩავუღრმავდები. მოდი, რა, საუცხოო დრო გავატაროთ ამ შაბათ-კვირას, თუ შევძლებთ, მე ვეცდები, ყოველ შემთხვევაში და შენც, ამ ერთხელ მაინც ნუ გამატარებ კრიტიკის ქარ-ცეცხლში… მიყვარხარ…
ფრენსისი (ხელმოწერა)”
ლეინი წერილის შუამდე იყო მისული, როცა კითხვა შეაწყვეტინეს, გვერდით ახოვანმა რეი სორენსონმა ჩაუარა და გამოელაპარაკა, აინტერესებდა, გაუგო თუ არა რამე წყეულ რილკეს. ლეინი და რეი ორივე თანამედროვე ევროპული ლიტერატურის 251-ე ჯგუფში იყვნენ (ეს ჯგუფი, მხოლოდ უფროსკლასელებისთვის და გამოსაშვები კურსი სტუდენტთათვის იყო გახსნილი), ჯგუფს ორშაბათისთვის დავალებად ,,დუინური ელეგიების” მეოთხე ლექსი ჰქონდა გასარჩევად. ბიჭები ერთმანეთთან მაინცდამაინც ახლოს არ იყვნენ, მაგრამ კაუტელს სორენსონის ფიზიონომია ყოველთვის აღიზიანებდა, მიუხედავად ამისა, პასუხზე თავის არიდება არ გამოუვიდოდა, წერილი სათუთად გაკეცა, ჯიბეში ჩაიდო და უპასუხა, როგორ არა, მთლიანობაში თითქმის ყველაფერი გავიგეო. “იღბლიანი კაცი ხარ, ლეინ, გიმართლებს,” – მოწყენილი, უსიცოცხლო ხმით მიუგო რეიმ, ხალისდაკარგული საუბრობდა, თითქოს ვინმემ აიძულაო. “ღმერთო, როგორ ცივა,” – დაამატა ცოტა ხნის შემდეგ და ჯობიდან სიგარეტი ამოიღო. ლეინმა უეცრად მისი აქლემის ბეწვით გაწყობილი პალტოს სახელოს გადანაკეცზე, გადახუნებული, მაგრამ მაინც საკმაოდ გამოკვეთილი პომადის ანაბეჭდი შენიშნა. გეგონებოდა, ერთი და ორი დღე კი არა, ეს ლაქა კვირების, თვეების მანძილზე იყო აღბეჭდილი ქსოვილზე, დაფიქრდა, აღარ იცოდა, ეთქვა თუ არა რეისთვის, ერთმანეთთან არ იყვნენ ასე ახლოს და შეიძლება არასასურველი რეაქცია ჰქონოდა, თანაც მატარებელიც მოახლოვდა, ამიტომ გადაიფიქრა. ორთქლმავლის ძრავის ხმაზე ორივე სანახევროდ შებრუნდა მატარებლისკენ, იმავე წამში ხმაურით გაიღო მოსაცდელის კარი, ბიჭები ბაქანს მიაწყდნენ და ოთახიდან სითბო გამოიყოლეს, ისე ჩანდა, გეგონებოდა, თითოეულს, სულ ცოტა, სამი ანთებული სიგარეტი მაინც ეკავა ხელში. ლეინმაც მოუკიდა სიგარეტს, როგორც კი მატარებლის კარი გაიღო, შემდეგ სხვებივით დადგა ბაქნის პირას მატარებლის დასახვედრად და სცადა სახიდან მოეშორებინა გამცემი, გულღია, სითბოთი და სიყვარულით აღსავსე გამომეტყველება.
ფრენი პირველი ჩამოვიდა მატარებლიდან, წყნარად გამოიარა ბაქნის შორეული, ჩრდილო მხარე. ლეინმა იმ წუთშივე შენიშნა და თუ სახეს რაღაც მაინც მოუხერხა, ახლა ხელებმა გასცა, რადგან უნებურად, ძალიან გულთბილად დაუქნია გოგონას. ფრენიმაც შენიშნა და იმავეთი უპასუხა, ტანს ენოტის დაბალბეწვიანი ქურქი ემოსა, ბიჭი სწრაფად გაემართა გოგონასკენ, ერთადერთი იყო, ვის თვალსაც ეს ქურქი არასოდეს გამოეპარებოდა. გაახსენდა, ერთხელ ნათხოვარ მანქანაში რომ ჩაისვა ფრენი, ნახევარი საათი მაინც კოცნიდნენ ერთმანეთს და ტუჩებს ბევრჯერ მოედო სამოსის ნაკეცი, მაგრამ იოტისოდენადაც არ გაუღიზიანებია ამას, თითქოს ქურქი ორგანულად შერწყმოდა სასურველ არსებას.
,,ლეინ!” ფრენი სიამოვნებით მიესალმა ბიჭს, ცოტა არ იყოს, ისიც ცდილობდა, გამომეტყველებით არ გაეყიდა თავი. მოეხვია და აკოცა, ეს მშრალი, მატარებლის ბაქნის კოცნა იყო, სპონტანური, უეცარი, ნაჩვევი… -წერილი მიიღე?-იკითხა და ერთი ამოსუნთქვითვე დაამატა, -საბრალო, გაყინულხარ, მოსაცდელში რატომ არ დამელოდე? წერილი მიიღე?
-რომელი წერილი? – იკითხა ლეინიმ და საზღვაო ფლოტის, ლურჯი ტყავის ჩემოდანი ჩამოართვა, ისეთი, როგორიც მატარებლიდან ჩამოსული მგზავრების უმეტესობას ეკავა.
-არ მიგიღია? ოთხშაბათს გამოგიგზავნე. ო, ღმერთო, მე ხომ თავად ჩავაგდე ის საფოსტო ყუთში
-ა, ის წერილი? როგორ არა, მივიღე. სულ ესაა შენი ბარგი? ეს რა წიგნია?”
ფრენის მარცხენა ხელში პატარა, ბარდისმარცვლისფერ ყდიანი წიგნი ეკავა. ბიჭს კითხვაზე არ უპასუხა, ხელჩანთა გახსნა, მასში ჩაჩურთა და ლეინს გაჰყვა ტაქსის გაჩერებისკენ, ხელკავგამოდებული მიჰყვებოდა და მთელი გზა, გაუთავებლად ქაქანებდა, ჯერ ის მოყვა, როგორ ედო გასაუთოვებელი კაბა ჩემოდანში, ციცქნა უთო კი, რომელიც თოჯინისას უფრო ჰგავდა, სახლში დარჩა. მერე გაახსენდა, რომ მატარებელში მხოლოდ სამი ნაცნობი გოგონა ნახა, მართა ფერარი, ტიპი ტიბეტი და ვინმე ელინორი, რომელიც ოდესღაც პანსიონში თუ ეგზეტერში შეხვედროდა. მატარებლის დანარჩენი მგზავრები, როგორც ჩანდა, სმიტიდან იყვენენ, გარდა ორისა, ერთი ვაზარელიუნდა ყოფილიყო, მეორე კი ბენინგტონელ, თუ სარა ლოურენსელ ტიპს ჰგავდა… ბენ-ნინგტონ-სარა-ლოურენსელი უცნაური ვინმე ჩანდა, გეგონებოდა, მთელი გზა ტუალეტში გაატარა სკულპტურით თუ ფერწერით გატაცებულმაო.
ლეინი საკმაოდ სწრაფად მიაბიჯებდა და თან გოგონას ებოდიშებოდა, კროფტ ჰაუსში რომ ვერ მოაწყო, სამაგიეროდ ამშვიდებდა, ლამაზი ბინა გიშოვეო, პატარა, მაგრამ სუფთა და მყუდრო. ბიჭი თითქმის დარწმუნებული იყო, ფრენის მოეწონებოდა და გოგონამ უცებ წარმოიდგინა ახალი ,,აპარტამენტი” სამი უცნობი მეზობლით. ბინაში პირველი ვინც შევიდოდა, ის დაისაკუთრებდა ხაოიან, რბილ, ერთადგილიან დივანს, დანარჩენებს კი ორსართულიანი, რბილმატრასიანი საწოლი ხვდებოდათ წილად. ,
-საყვარელი ოთახი იქნება, ენთუზიაზმით წარმოთქვა კმაყოფილმა… მერე დაფიქრდა და უეცრად ჩაჩუმდა, მამაკაცისთვის ზოგჯერ ჯოჯოხეთია, ქალის უმიზნო ლაყბობის მოსმენა, ლეინისთვის, მით უმეტეს, ძნელი მოსასმენი იყო და ფრენის გაახსენდა ნიუ-იორკის ერთი წვიმიანი ღამე, სპექტაკლის შემდეგ, როცა ვიღაც საშინელ მამაკაცს ნაძალადევი თავაზიანობით დაუთმო ტაქსი ლეინმა, ადვილი არ იყო, წვიმაში სხვა ტაქსის დაჭერა, გოგონას ისიც ახსოვდა, რა გაღიზიანებული სახით შეხედა მაშინ ბიჭმა… თავი დამნაშავედ იგრძნო უცებ, ხელი მოჰკიდა და ნაზად, სიყვარულით მოუჭირა… ორიოდ წუთში ტაქსიში ისხდნენ, უკანა სავარძელზე, საზღვაო ფლოტის ლურჯი, თეთრთასმებიანი ჩემოდანი კი თავაზიანად დაებრძანებინათ წინ, მძღოლის გვერდით.
-წავიღოთ შენი ჩანთები, ბარგი შინ შევყაროთ და წავიხემსოთ სადმე, მგელივით მშია,-წარმოთქვა ლეინიმ და მძღოლს მისამართი უთხრა.
-რა კარგია, რომ გნახე! – აღმოხდა ფრენის, როგორც კი ტაქსი დაიძრა, – მომენატრე. სიტყვები თთქოს თავისით გამოფრინდნენ პირიდან, იმაზე ადრე, ვიდრე გააცნობიერებდა, რის თქმას აპირებდა… დამნაშავისავით შეხედა ლეინს და ნაზად მოუჭირა ხელზე თბილი თითები.
ერთ საათში ორივენი განცალკევებით მდგომ პატარა მაგიდასთან ისხდნენ ,,სიკლერში”, კოლეჯის სტუდენტური ელიტის საყვარელ რესტორანში, იმ სტუდენტების, რომლებიც იელის და ჰარვარდის უნივერსიტეტელების მსგავსად, აქ ნიშნავდნენ პაემნებს, მორისგან და კრონინისგან ცოტა რომ დაესვენათ. ისედაც, ,,სიკლერი” ამ ქალაქში ერთადერთი რესტორანი იყო, სადაც ,,თითის სისქე” სტეიკს არავინ უკვეთავდა, ზოგი წყვილი სალათს სჯერდებოდა, ზოგიერთები კი ამაზეც უარს ამბობდნენ და ზედმეტად ნივრიანი სალათებიაო, იმიზეზებდნენ. ფრენიმ და ლეინმა მარტინი შეუკვეთეს, ოფიციანტმა 10-15 წუთის შემდეგ მოუტანა სასმელი. ლეინმა მოსვა, მოხერხებულად მოკალათდა და კმაყოფილმა მიმოიხედა, ის მშობლიურ გარემოში იყო, ნაცნობ ხალხში, ნაცნობ რესტორანში, სასურველ არსებასთან ერთად, -გოგონა მშვენივრად გამოიყურებოდა, სხვებივით ტანთ ქაშმირის ზედატანი და ფლანელის ქვედაბოლო არ ემოსა, ძალიან, ძალიან ლამაზი და სანდომიანი იყო. ფრენიმ უმალვე შენიშვნა ბიჭის კმაყოფილი მზერა და სწორად გაიგო, მაგრამ დანაშაულის შეგრძნება არ გაუქრა, ამიტომ დადუმდა და გულისყურით დაუგდო ყური ლეინის სიტყვებს. ის ფლობერის შემოქმედებას განიხილავდა, დაახლოებით 15 წუთი, შეუჩერებლად საუბრობდა, ამბობდა, რომ რაღაც აკლდა მის ნაწერებს, თითქოს ვერ ახერხებდა, ზუსტად გადმოეცა სათქმელი, “ მე გულისხმობ, რომ რაღაც არ იგრძნობა მუხტი”, ამბობდა ბიჭი, -“ყველაფერს, რასაც ქმნის, მომწიფება აკლია, ხომ ხვდები, რის თქმას ვცდილობ?” ეს რიტორიკული შეკითხვა ფრენისკენ იყო მიმართული, მისი მარტინის ჭიქის მიღმა მყოფი აუდიტორიისკენ.
– რა აკლია?- ძლივს ამოღერღა ფრენიმ და სანამ ამ სიტყვებს ამოთქვამდა, ყელი ჩაიწმინდა, კარგა ხანი იყო, ხმა არ ამოეღო, მდუმარედ ისმენდა ლეინის მონოლოგს.
ლეინი შეიშმუშნა, ,,მამაკაცურობა” –უპასუხა ბოლოს
-პირველად მესმის შენგან მსგავსი შენიშვნა.
-ყოველ შემთხვევაში, ესაა მისი შემოქმედების მოტივი, მაგრამ ვერ ახერხებს სათქმელის ზუსტად გადმოცემას, დასძინა ლეინმა და კვლავ განაგრძო საუბრის თემა. – იცი, მეგონა თემას დავასრულებდი,მასზე ვწერდი, მაგრამ წაკითხული ხელიდან გამისხლტა ტყვიის ბუშტივით, ვერ ვასრულებ, თავს ვერ ვუყრი აზრებს.
ფრენიმ ისევ ჩაახველა ყელის ჩასაწმენდად, -რატომ?- ჰკითხა მოსაუბრეს და მიხვდა, მოთმინების ძაფი უწყდებოდა, საკმაოდ დაისაჯა დუმილით.
-რა რატომ?-გაუკვირდა ლეინს
-რატომ გაგისხლტა ხელიდან ტყვიის ბუშტივით?
-იცი? ბრაუმანს მოსწონს ჩემი ესსე ფლობერზე. უპასუხდ დატოვა კითხვა ბიჭმა.
ფრენიმ გაიღიმა, მარტინინ მოსვა და დასძინა, – მშვენიერი სასმელია, ძალიან მაგარი არაა და მომეწონა, ვერ ვიტან მაგარ სასმელებს.
ლეინმა თავი დაუქნია და ისევ თემას მიუბრუნდა, -იცი? შინ დავტოვე ფურცლები, ამ უქმეებზე ვეცდები, წაგიკითხო.
– საუცხოოა, მართლაც მაინტერესებს, სიამოვნებით მოგისმენ-უპასუხა გოგონამ.
ლეინიმ ისევ თავი დაუქნია თანხმობის ნიშნად, – იცი, ახალს არაფერს ვამბობ იმ თემაში, მაგრამ ის იდეა, რაც მასში ჩავდე, სულაც არაა აზრს მოკლებული, მწერალი თითქოს დიდხანს ეძებს ზუსტ სიტყვებს და ვერ ახერხებს შერჩევას, მერე რა, რომ ფროიდი იცის, ეს არაფერს ცვლის, ხომ იცი, ფროიდის დიდი თაყვანისმცემელი არ ვარ, თანაც დიდი მწერლები, ტოლსტოი, დოსტოევსკი, შექსპირი, ღმერთმანი, სულ არ იცნობდნენ მას, მაგრამ ისინი წერდნენ, რასაც გულით გრძნობდნენ, განიცდიდნენ, სიტყვების ძიება და შერჩევა კი არ სჭირდებოდათ, თავისუყფლად, პირდაპირ ახერხებდნენ სათქმელის ზუსტად გადმოცემას… ფრენი დუმდა და ლეინმა ჩათვალა, რომ გოგონა დიდი ინტერესით უსმენდა, მაგრამ…
– ზეთისხილი არ გინდა? –ჰკითხა უეცრად გოგონამ
ბიჭმა დაბნეული მზერა შეაგება, კიდევ ერთი ყლუპი მარტინი მოსვა და ცივად უპასუხა, -არა.
– კარგი, როგორც იტყვი, დაამატა გოგონამ და მიხვდა, სულელური შეკითხვით ყველაფერი გააფუჭა, არადა სულაც არ უნდოდა ზეთისხილი, ნეტა რამ მოაფიქრა ეს შეკითხვა. უხერხული დუმილი ჩამოწვა ორს შორის, ლეინი მარტინის ნელ-ნელა, დაგემოვნებით სმას განაგრძობდა, ფრენი სიგარეტს სწვდა, ლეინის კოლოფიდან ერთი ღერი ამოაცოცა და მოუკიდა.
დუმილი ისევ ლეინიმ დაარღვია, – ბრაუმანი ამბობს, უნდა დაბეჭდო შენი წერილიო, მაგრამ არ ვიცი, ღირს? –აქ თითქოს დაიღალა საკუთარი აზრების მსვლელობისგან და ლოყა მოისრისა, მერე კი მექანიკურად მოიფშვნიტა თვალები. – ფაქტია, რომ ფლობერზე ბევრი სტუდენტი წერს, თუმცა ვერ ვიტყვი, რამდენად ღრმაა მათი ნაშრომები…
– ლეინ, პროფესორის ასისტენტივით ლაპარაკობ.
– ვერ მიგიხვდი, დაბნეულმა უპასუხა ლეინიმ.
– მართლა ასე ვფიქრობ, თითქოს პროფესორის ასისტენტივით საუბრობ.
– კი, მაგრამ, როგორ საუბრობენ პროფესორის ასისტენტები?
ფრენი მიხვდა, ბიჭის სიტყვებში გაღიზიანება იგრძნობოდა, ამოტომ გადაწყვიტა, აეხსნა, რისი თქმა სურდა, – აქ არ ვიცი როგორაა, მაგრამ იქ, სადაც მე ვსწავლობდი, ასისტენტები, პროფესორების არყოფნისას, მათ ცვლიდნენ. ძირითადად დამამთავრებელი კურსის სტუდენტები იყვენენ, ისე ნერვიულობდნენ, გეგონებოდა, კბილის ექიმის კაბინეტში არიანო, აი, მაგალითად., წარმოიდგინე, ვთქვათ შემოდის ერთ-ერთი მათგანი რუსული ლიტერატურის ლექციაზე, შემოდის კლასში, ფაქიზად გაუთოებულ პერანგზე ზოლიანი ჰალსტუხი უკეთია, ჯდება მაგიდასთან და ნერვიულად აკაკუნებს მასზე თითებს დაახლოებით ნახევარი საათი, თან ცდილობს, ბოლო მოუღოს ტურგენევს, მერე ასრულებს მასზე საუბარს და სტენდალზე გადადის, ან ვინმე, სხვა მწერალზე, რომელზეც დიპლომი აქვს დაცული… ათობით არიან ასეთები, საქმიანი ადამიანებივით დააბიჯებენ, იმდენად ბევრი იციან, საქმე საქმეზე რომ მიდგება, სიტყვასაც ვერ ძრავენ. მაგრამ თუ მოახერხეს სიტყვის დაძვრა, შეეკამათები და გამანადგურებელი მზერით შემოგხედავენ…
ფრენიმ საფერფლე თავისკენ მიაჩოჩა და მოხდენილად დააფერფლა სიგარეტი, – მაპატიე, ლეინი, დღეს ძალიან საძაგელი ვარ, ისედაც, მთელი კვირა ჩემს თავს არ ვგავარ, თითქოს ეშმაკი ჩამისახლდა სულში…
– წერილში არ იგრძნობოდა ეს განწყობა, ლეინი გაოგნებული ჩანდა.
გოგონამ მდუმრედ დაუქნია თავი, ეგ წერილი დიდი ძალისხმევის ფასად დამიჯდა, მთელი კვირა საშინელი განწყობა მქონდა, საძაგელი ვარ,უფრო მეტიც, საშინელი…
ლეინიმ რაღაცის თქმა დააპირა, მაგრამ მოახლოებულმა ოფიციანტმა შეუშალა ხელი, ცარიელი ჭიქების წასაღებად მოვიდა და იკითხა, კიდევ ხომ არ ისურვებდით სასმელსო.
– დალევ კიდევ? ჰკითხა ბიჭმა ფრენის, მაგრამ პასუხი ვერ მიიღო, გოგონა თვალს არ აშორებდა მაგიდაზე გადღაბნილ მზის სხივს, მზერით ცდილობდა მასში გახვევას.
– ფრენი, მოთმინებით გაუმეორა ლეინიმ, -დალევ კიდევ მარტინის?
გოგონა გამოერკვა, შენიშნა მაგიდიდან ალაგებული ცარიელი ჭიქები და გაურკვევლად უპასუხა, – არა, არ ვიცი…
ლეინის გაეცინა,- თქვი ფრენი, გინდა თუ არა, სანამ წასულა ოფიციანტი.
– ჰო, კიდევ დავლევ, ახლა უფრო მშვიდი ჩანდა…
ოფიციანტი გავიდა. ლეინი უცქერდა, როგორ გადაკვეთა მან რესტორანი, შემდეგ ისევ გოგონას მიუბრუნდა. ფრენი ახლა სიგარეტის ფერფლს ათავსებდა გამოცვლილ, ახალ საფერფლეზე, დაძაბულობისგან პირი ოდნავ გაეღო. ლეინი მზარდი გაღიზიანებით უცქერდა მცირე ხანს, სავარაუდოდ, ფრენის განწყობა მთელს უქმეებს გააფუჭებდა… მერე გადაწყვიტა, ურთიერთობების გარკვევა ეცადა გოგონასთან, მაგრამ მან დაასწრო…
– ლეინი, ახლა არ ღირს ჩემთან საუბარი, საზიზღარ ხასიათზე ვარ, იქნებ როგორმე გადავაგორო დღევანდელი დღე, -ამოთქვა და შენიშნა, უცხოსავით უყურებდა, თითქოს მეტროს მატარებლის ვაგონში გაკრული ლინოლიუმის რეკლამიდან გადმოსული ბიჭი იჯდა მის წინ. უეცრად ისევ შეუტია დანაშაულის გრძნობამ, გრძნობამ, რომელიც თან სდევდა მთელი დღე, იმ წუთიდან, როგორც კი ხელმკლავი გამოსდო ლეინის, ისევ საფერფლეზე ჩამოდებულ სიგარეტს სწვდა მექანიკურად, -გამივლის, გპირდები, გაუღიმა ბიჭს იმ იმედით, რომ მისგანაც საპასუხოდ ღიმილს და მცირეოდენ ნუგეშც მაინც მიიღებდა, ეს კი მცირედით მაინც შეცვლიდა უკეთესობისკენ იმას რაც შემდეგ ამ ამბავს მოჰყვა, მაგრამ ლეინიმ გულგრილობის ნიღაბი აიფარა და სრულიად ზედმეტად ჩათვალა სიტუაციის განეიტრალება, გოგონა ისევ სიგარეტს სწვდა და განაგრძო, – ასე გვიანი რომ არ იყოს და მე სულელს თავი რომ არ მეიძულებინა, წამოვსულიყავი, სულ მივატოვებდი ინგლისურს ლიტერატურას, აღარ დავბრუნდებოდი კოლეჯში, მომპეზრდა აქაური, პედანტი, ყველაფრის გამქიქებელი სტუდენტობა, -ისევ ლეინს შეხედა და მოუბოდიშა, – რა ვქნა, არ მონდოდა შენი წყენინება, მაგრამ ვერაფერი მოვუხერხე პირიდან ამოფრენილ სიტყვებს…არც კი ვიცი, რა მჭირს, ყველაფერი უდიდეს ძალისხმევად მიჯდება…
– შესანიშნავია, ჩაილაპარაკა ლეინიმ.
ფრენიმ შენიშნა სარკაზმი და კიდევ ერთხელ მოუბოდიშა
– არ გინდა, ფრენი, რა საჭიროა ამდენი ბოდიში, რას იზამ, ასთები ვართ ინგლისური ლიტერატურის კურსის სტუდენტები…
აქ ისევ გააწყვეტინა სიტყვა ფრენიმ,- კარგი, ლეინი, უბრალოდ, ცუდად ვარ დღეს, ყურადღებას ნუ მომაქცევ…
ლეინის კი აღარ შეეძლო შეჩერება, რატომ არ მოგწონს ინგლისური ლიტერატურის განყოფილება, შევეშვათ ამ პროფესორის ასისტენტებს, განა მხოლოდ არაკომპეტენტურ ხალხს შეხვდები იქ, განა ჩვენთან არ არიან მენლუისი და ესპოზიტო? ნეტავ ბევრი გვყავდეს მსგავსი ადამიანები, ბოლოს და ბოლოს, ისინი ხომ პოეტები არიან…
-არა, არ არიან პოეტები, შეედავა ფრენი, ისინი მხოლოდ ლექსებს წერენ, მერე აქვეყნებენ, ანთოლოგიებში ათავსებენ, მაგრამ პოეტები არ არიან. გოგონა შეჩერდა და სიგარეტი ისევ ამოიღო კოლოფიდან. სახეზე ფერი აღარ ედო, რამდენიმე წუთით ლეინი მხოლოდ პომადის კონტურსღა ამჩნევდა ორი ნათურის შუქით განათებულ ფერმკრთალ სახეზე. –მოდი, მოვრჩეთ ამაზე ლაპარაკს, მე წავალ, მოგშორდები, თორემ მთელს უქმეებს ჩაგამწარებ ასე, გავქრები, ჩემი სკამის ქვეშ უფსკრული არაა, რომ გავუჩინარდე, გავქრე სადმე?
ოფიციანტმა ორი მარტინი მოიტანა, ერთი ერთს დაუდგა, მეორე -მეორეს. ლეინიმ თითები შემოაჭდო ჭიქას. -შენ ყველაფერს ხაზს უსვამ, ყველაფერს ანადგურებ, როგორ წარმოგიდგენია ნამდვილი პოეტი, მაინცდამაინც ბოჰემური ტიპის, ან სულაც გარდაცვლილი? როგორც ჩანს მხოლოდ გრძელთმიან ნაბიჭვრებს მიიჩნევ პოეტებად.
– არა, ლეინი, არ ვამბობ ამას, მოდი, რა შევწყვიტოთ კამათი, ხომ გითხარი, საშინლად ვგრძნობ თავს, სულაც დავანებებ თავს ამ საგნის შესწავლას, შენ ამიხსენი მაშინ, ვინაა ნამდვილი მგოსანი და მე დაგიჯერებ, მართლა დაგიჯერებ.
ფრენის შუბლზე წვეთები დააჩნდა, როგორც ჩანს, ძალიან ჩამოცხა რესტორანში, ან იქნებ ცარიელი კუჭის ბრალი იყო, სულაც, იქნებ მარტინიმ იმოქმედა, ყოველ შემთხვევაში,ლეინის არაფერი შეუმჩნევია.
– ვერაფრით განვსაზღვრე ჭეშმარიტი პოეტის მიზანი, დამღალა ამაზე ფიქრმა, ლეინი, გთხოვ, დავასრულოთ ამ თემაზე საუბარი, თავს ძალიან უცნაურად ვგრძნობ, არ შემიძლია…
– კარგი, კარგი, ფრენი, დამშვიდდი, მე მხოლოდ ვცდილობდი……
– მე ერთი რამ ვიცი, თუ პოეტი ხარ, უნდა ეცადო, რაღაც მშვენიერი შექმნა, ისეთი, გვერდს რომ გადაფურცლავს და მაინც არ დაავიწყდება მკითხველს, ისინი, შენ ვისზეც საუბრობ ხოლმე, ერთ მშვენიერ აზრსაც არ ტოვებენ ჩემში, ან ლამაზ, ღრმა სტრიქონს, იქნებ სხვებზე ცოტათი უკეთესები არიან, საინტერესო აზრებიც აქვთ, მაგრამ გულიდან არ მოდის ეს სტრიქონები, გამიზნულად ცდილობენ, თავი დაამახსოვრონ მკითხველს, ეს კი, ღვთის გულისათვის, რა პოეზიაა, უბრალო სიტყვების რახარუხია, შთაბეჭდილებათა კასკადია და მეტი არაფერი, ასეთები არიან სწორედ შენი მენლუისი და ესპოზიტო.
ახლა ლეინი დასწვდა სიგარეტს, სანამ რამეს იტყოდა, მერე კი იმედგაცრუებულმა ამოღერღა, -მე მეგონა, მოგწონდა მენლუისი, ყოველ შემთხვევაში, მახსოვს, სადღაც ერთი თვის წინ მითხარი, კარგიაო.
– ჰო, უბრალოდ მომწონდა, ეს იყო და ეს, ახლა კი ყელში ამომივიდა ეს ,,უბრალოდ მოწონება”, ვნატრობ, ღმერთმა მაპოვნინოს ისეთი შემოქმედი, ვინც ჭეშმარიტად მომეწონება, მთელი გულით, მთელი გრძნობით, ვისაც მართლა პატივს ვცემ… –მაპატიე, ერთი წუთით უნდა გავიდე, -ფრენი უცებ ფეხზე წამოდგა, ხელჩანთა აიღო და გასვლა დააპირა, ძალიან ფერმკრთალი ჩანდა.
ლეინიც წამოდგა, სკამი გაასწორა და შეშფოთებულმა ჰკითხა,- რა მოგივიდა, ცუდად ხარ?
– რამდენიმე წუთში დავბრუნდები.
გოგონა გავიდა, არც კი უკითხვას ვინმესთვის, რომელ მხარეს უნდა წასულიყო, წარბშეუხრელად გაიარა ,,სიკლერის” სიგარეტის კვამლში გახვეული დარბაზი.
ლეინი, მაგიდასთან მარტო დარჩენილი, სიგარეტს სწვდა, მოუკიდა და პატარ-პატარა ყლუპებით განაგრძო მარტინის სმა, თითქოს ცდილობდა, ფრენის მოსვლამდე ყოფნოდა სასმელი. ჩაფიქრდა, ცხადი იყო, საპნის ბუშტივით გაქრა ის კმაყოფილება და აღფრთოვანება, რაც ნახევარი საათის წინ, გოგონას დანახვისას დაეუფლა. ცარიელ სკამს ალმაცერად შეხედა, მის საზურგეზე დაუდევრად იყო მიფენილი ენოტის დაბალბეწვიანი ქურქი, სწორედ ის, რომლის დანახვამაც ასე გაახარა სადგურზე. სამოსის აბრეშუმის სარჩულის ნაოჭებიც კი აღიზიანებდა ახლა, ამიტომ მზერა მარტინის ჭიქაში ჩადებულ კოქტეილის ჩხირზე გადაიტანა, შეშფოთებული და გაყინული სახე ჰქონდა. ერთ რამეში დარწმუნდა, უქმეები საზიზღრად იწყებოდა და კარგს არაფერს უქადდა, ერთიანად მოეშხამა გუნება… სწორედ ამ დროს მოჰკრა თვალი დარბაზში თავის თანაკლასელს გოგონასთან ერთად. ლეინის სრულიადაც არ სურდა, ნაცნობებს შეენიშნათ მისი განცდები, ამიტომ სკამზე გასწორდა, სახიდან იმედგაცრუებული გამომეტყველება მოიშორა, იმ ჭაბუკს დაემსგავსა, რომელიც წყნარად, თავისთვის ზის კაფეში და საპირფარეშოში გასულ შეყვარებულს ელოდება მშვიდი იერით, დროის გასაყვანად კი სიგარეტს ეწევა და მარტინის აგემოვნებს.
საპირფარეშო ,,სიკლერს” თითქმის ისეთივე დიდი ჰქონდა, როგორც სასადილო ოთახი, ისიც არანაკლებ კეთილმოწყობილი. ფრენი რომ შევიდა, სრული სიცარიელე სუფევდა. არსად ჩანდა მომსახურე პერსონალი. გოგონა ცოტა ხანს შეჩერდა, კაფელით მოპირკეთებულ იატაკს დახედა, შუბლზე კვლავ ცივმა ოფლმა დაასხა, პირი იდნავ ჰქონდა ღია, ახლა იმაზე უფრო ფერმკრთალი ჩანდა, ვიდრე დარბაზში ყოფნისას. უეცრად, ძალიან სწრაფად, ყველაზე შორეული და მიუსაფარი კაბინისკენ მოწყვეტით გაემართა, რვიდან სწორედ ასეთი ამოარჩია, საბედნიეროდ, კაბინებს მონეტების აპარატი არ ედგა და შესვლა უფასო იყო. სწრაფადვე ჩამოჯდა უნიტაზზე, მუხლები მჭიდროდ მიატყუპა ერთმანეთს და ისე მოიკუნტა, რომ მთლად დაპატარავდა. ხელები თვალებთან მიიტანა, თითები საფეთქლებს მიაჭირა და გამეტებით დააწვა ქუსლებს, თითქოს ამით მხედველობის ნერვის პარალიზება ჰქონდა გადაწყვეტილი, ყველაფერი რომ გახუნებულ შავ ფერში დაენახა და აღექვა. დაჭიმული თითები უცახცახებდა, შეიძლება სწორედ ამის გამო სხეულის ეს ნაკვთები უჩვეულოდ გრაციოზული და ლამაზი მოუჩანდა. ამ მდგომარეობაში სულ რამდენიმე წუთს დაჰყო, შემდეგ მოეშვა და დაახლოებით 5 წუთი შეუჩერებლად იტირა. ტიროდა და არც კი ცდილობდა, თავის არსებაში ჩაეხშო მწუხარების და ტკივილის ხმაურიანი გამოვლინება, ტიროდა ისტერიულად, კონვულსიური, ყელისმიერი ბგერებით, ჩვილივით, რომელსაც ცრემლები სუნთქვაში უშლის ხელს. მერე კი ჩაწყნარდა, ჩაწყნარდა ყოველგვარი მტკივნეული, მჩხვლეტავი სუნთქვითი სპაზმის გარეშე, რაც ხშირად ახლავს თან მსგავს მდგომარეობას. იგრძნო, როგორ აუმჩატდა სხეული და მოდუნდა. სახეზე ჯერ კიდევ უბრწყინავდა ცრემლები, უაზრო გამომეტყველება ჰქონდა, უეცრად დასწვდა ხელჩანთას და ბარდისმარცვლისფერი წიგნი ამოიღო, მუხლებზე დაიდო, დახედა, მიაშტერდა, მერე კი აიღო, გულში ჩაიხუტა და მალევე ჩააბრუნა უკან, ჩანთაში. წამოდგა, კაბინა დატოვა, სახეზე ცივი წყალი შეისხა, ქაღალდის პირსახოცით შეიმშრალა, ტუჩებზე პომადა გადაისვა, თმა გადაივარცხნა და საპირფარეშოდან გამოვიდა.
შესანიშნავად გამოიყურებოდა გამოცოცხლებული ფრენი, სახე უბრწყინავდა, თითქმის სადღესასწაულო იერი ჰქონდა, სწორედ რომ რესტორნის შესაფერისი, წელში გამართულმა გაიარა დარბაზი და გაღიმებული დაუბრუნდა თავის მაგიდას. ლეინი წამოდგა, სკამი მოუმარჯვა გოგონას.
– ღმერთო ჩემო, მაპატიე, ლეინი, მგონი იფიქრე, სად დაიკარგა, ხომ არ მოკვდაო, არა?
– ეგ სულაც არ მიფიქრია, კუშტი სახით მიუგო ბიჭმა და სკამი ახლოს მიუწია, – უბრალოდ, ვერ მივხვდი, რა ჯანდაბა დაგემართა, ხომ იცი, დრო ცოტა გვაქვს… ახლა უკეთ ხარ? თვალები თითქოს ჩასისხლიანებული გაქვს ოდნავ.
– თავს ახლა შესანიშნავად ვგრძნობ, მგონი ასე კარგად ცხოვრებაში არ ვყოფილვარ, -მიუგო ფრენიმ და სიგარეტს მოუკიდა. – შეკვეთა მიეცი ოფიციანტს?
– არა, შენ გელოდებოდი, – ლეინიმ დაკვირვებით შეხედა, -იქნებ მითხრა, რა დაგემართა, კუჭმა მოგცა შეტევა?
– ჰო, ჰო და არაც, არც კი ვიცი,- უპასუხა გოგონამ. შემდეგ მენიუს შეხედა, მის თეფშზე რომ იდი და არც კი მოჰკიდა ხელი, ისე სთხოვა ლეინის, მხოლოდ ქათმის სენდვიჩი და ერთი ჭიქა რძე შეუკვეთე ჩემთვისო.
– არა, შენ ნამდვილად გინდა ეს უქმეები ჩამაშხამო, ქათმის სენდვიჩი რამ მოგანდომა, განა აქ უკეთესი არაფერი აქვთ?- უსაყვედურა გოგონას და საგარეტის კვამლი პირდაპირ თეფშისკენ მიმართა.
– არ მშია, ლეინი, რა ვქნა, ძალით ხომ არ მოვატანინებ ოფიციანტს ნაირგვარ კერძებს, შენ რაც გაგიხარდება, ის შეუკვეთე, რვაფეხა, ხამანწკები…მხოლოდ იმიტომ, რომ შენ გაგახარო, მადას ვერ მოვიყვან, არ შემიძლია,- გაღიზიანდა უეცრად…
– კარგი, კარგი, ლეინიმ კისერი დაიგრძელა და როგორღაც უხმო ოფიციანტს, შეუკვეთა ფრენისთვის ქათმის სენდვიჩი და ერთი ჭიქა რძე, ხამანწკები, ბაყაყის თათები და სალათი კი თავისთვის. შემდეგ კი მაჯის საათზე დაიხედა. – ალბათ ტენბრიჯში ასე ორის თხუთმეტ წუთზე, ან ორის ნახევარზე ვიქნებით, უოლის ვუთხარი, რომ დასალევად შევივლიდით მის წვეულებაზე, მერე კი მისივე მანქანით შეგვიძლია სტადიონზეც წავიდეთ, წინააღმდეგი ხომ არა ხარ? შენ ხომ მოგწონდა უოლი?
– არც კი მახსოვს, ვინაა ეგ უოლი.
– კი მაგრამ, ფრენი, ოცეჯერ მაინც გყავს უკვე ნანახი, ნუთუ არ გახსოვს უოლი კემპბელი? ღმერთო ჩემო, მხოლოდ ერთხელ რომ გენახა , არ გამიკვირდებოდა, მაგრამ…
– მოიცა, გამახსენდა… მისმინე, ნუ მიბრაზდები იმის გამო, რომ ადვილად ვერ ვიმახსოვრებ სახეებს. განსაკუთრებით მაშინ, როცა ყველა ერთმანეთს ჰგავს, საუბრით, ჩაცმის მანერით, ქმედებებით. – აქ უეცრად გაჩუმდა გოგონა, მიხვდა, ცოტა არ იყოს, საზიზღრად გამოუვიდა და ისევ მოისრისა შუბლი, რადგან იგრძნო, ხმა გაებზარა, თუმცა სათქმელს ისევ მოუყარა თავი და გააგრძელა:
-ოთხი წელია, სადაც წავედი, ყველგან უოლი კემპბელს ვხედავ. ვიცი, როდის ცდილობს მომხიბვლელი იყოს, როდის ავრცელებს ბინძურ ჭორებს საერთო საცხოვრებელში მცხოვრებ გოგონებზე, ვხვდები, როდის მკითხავს, როგორ გავატარე ზაფხული ან როდის გამოსწევს სკამს, გადააჯდება და ხმადაბლა, საზიზღარი ხმით იწყებს ტრაბახს. თითქოს დაუწერელი კანონია, გარკვეული ფინანსური და სოციალური მდგომარეობის ხალხი მანამ სვრის ლაფში ხალხს, სანამ მათი სახელი არ ამოტივტივდება, სანამ ყველა არ მიხვდება, რომ ამ საშინელი ხმების გამავრცელებელი თვითონაა ნაბიჭვარი, ნიმფომანიაკი ან რაღაც ამის მსგავსი. – აქ ისევ ჩაუწყდა ხმა, ცოტა ხანს ჩუმად იყო, საფერფლეს ჩააცივდა, ცდილობდა, არ შეემჩნია ლეინის გამომეტყველება. – მაპატიე, თქვა ხანმოკლე დუმილის შემდეგ, მხოლოდ უელი კემპბელს არ ვგულისხმობ, ამას რომ ვამბობ, უბრალოდ, მის ხსენებას მოჰყვა ეს ყველაფერი, ისიც ერთ-ერთი იმათგანია, ვინც იტალიაში ან კიდევ სადღაც ატარებს ხოლმე ზაფხულს და ამით თავი მოაქვს.
-ცნობისთვის, გასული ზაფხული კემპბელმა საფრანგთში გაატარა, განაცხადა ლეინიმ, მშვენვრად ვხვდები, რასაც გულისხმობ, დაამატა სასწრაფოდ, მაგრამ საზიზღრად…
– კარგი, კარგი, საფრანგეთი იყოს, დაღლილი ხმით უპასუხა ფრენიმ, მერე ისევ ამოიღო სიგარეტი მაგიდაზე დაგდებული კოლოფიდან. კემპბელის ადგილას შეიძლებოდა გოგოც ყოფილიყო საერთო საცხოვრებლიდან, რომელიც ცოტა განსხვავებულ სცენარს დაწერდა საზაფხულოდ, მთელს არდადეგებს საფონდო ბირჟაზე გაატარებდა, ან ველოსიპედით შემოივლიდა უელსს. სულაც, ბინას იქირავებდა ნიუ იორკში და რომელიმე ჟურნალში ან სარეკლამო კომპანიაში წაიმუშავებდა. ეს ყველას სენია, ყველა ცდილობს, თავი მოიწონოს რაიმეთი, არადა, ჩემი აზრით, ნამდვილად ცუდი საქციელია ეს, სულელური აუცილებლობაა და იცი, რა არის ყველაზე დიდი საშინელება? ის, რომ თუკი ცდილობ, ხალხს ბოჰემური ტიპის ადამიანად მოაჩვენო თავი, შენც ამ მეტიჩრებს ემსგავსები, ესეც იგივეა, მხოლოდ და მხოლოდ განსხვავებული ფორმით გამოხატული. აქ ისევ შეჩერდა, თავი გააქნია, სახე გაუთეთრდა და შუბლზე ხელი მიიდო, მშობლები გაახსენდა, რომლებიც პატარაობისას სწორედ ასე ცდილობდნენ, შეეტყოთ, მათ გოგონას სიცხე ჰქონდა თუ არა. – სულელურ მდგომარეობაში ვარ, მგონი ვგიჟდები ან იქნებ უკვე გავგიჟდი კიდეც,
ლეინი გულწრფელი თანაგრძნობით უცქერდა, უფრო თანაგრძნობით, ვიდრე ცნობისმოყვარეობით, – საშინლად ფერმკრთალი ხარ, ფრენი, იცი?
ფრენიმ თავი გაიქნია უარის ნიშნად,- თავს შესანიშნავად ვგრძნობ, ერთი წუთიც და უკეთ ვიქნები. ამ დროს მაგიდას ოფიციანტი მიუახლოვდა და შეკვეთა მოიტანა, გოგონამ ჯერ მას შეხედა, მერე ბიჭს მიუბრუნდა, – მშვენიერი ხამანწკები ჩანს. სიგარეტი აიღო, მაგრამ ხელიდან გაუვარდა, ამან გააღიზიანა და ასანთი სად წაიღეო, ჩაეკითხა ლეინის, ბიჭმა სანთებელა მიაწოდა, – მეტისმეტად ბევრს ეწევი, ძალიან მაწუხებს ეს, სერიოზულად გეუბნები – უთხრა და პაწაწინა ჩანგალს სწვდა, ხამანწკების მისართმევად რომ იყო გამიზნული, – ღმერთმანი, ნეტავ რა დაგემართა ამ ბოლო ორ კვირაში?
– არაფერი, ნამდვილად არაფერი.,მოჩვენებითი სიმშვიდით მიუგო გოგონამ, – ჭამე შენი ხამანწკები, თორემ გაცივდება კერძი და აღარაფრად ივარგებს.
– შენც ჭამე.
ფრენიმ თანხმობის ნიშნად თავი დაუქნია და თავის კერძს გულგრილად დახედა, იმავე წუთში საშინელი გულისრევა იგრძნო, ამიტომ მზერა მოარიდა ქათმის სენდვიჩს და ისევ სიგარეტს დასწვდა.
– წარმოდგენის საქმე როგორაა? ჰკითხა ლეინიმ.
– არც კი ვიცი, აღარ ვმონაწილეობ, უარი ვთქვი.
– უარი თქვი? ლეინი გაოცდა, შენ ხომ გიჟდებოდი ისე გინდოდა ამ სპექტაკლში მონაწილეობა, რა მოხდა? სხვას მისცეს შენი როლი?
– არა, არაფერი მომხდარა, უბრალოდ, მე აღარ ვინდომე, სისულელეა და იმიტომ.
– კი მაგრამ, მაინც ვერ ვხვდები, რა მოხდა, ნუთუ მთელი განყოფილება მიატოვე!
ფრენიმ თანხმობის ნიშნად თავი დაუქნია და ცოტაოდენი რძე მოსვა. ლეინიმ დააცადა, სანამ ჩაყლაპავდა, შემდეგ ისევ მიუბრუნდა, – ღვთის გულისათვის, იქნებ მითხრა, რატომ? თეატრი შენი მოწოდება მეგონა, ის ხომ ერთადერთი იყო, რაზეც საუბარი არასოდეს გბეზრდებოდა?
– წამოვედი დრამწრიდან და მორჩა, სულ ესაა, იქაც გავუცხოვდი, ამ ბოლოს თავს საძაგელ, პატარა ეგომანიაკად ვთვლიდი, არც კი ვიცი, რატომ, ალბათ იმიტომ, რომ სულ მსურდა, საუკეთესო როლები მეთამაშა, ეს კი ეგოიზმია. თანაც მძულდა ჩემი თავი თამაშისას, სცენის უკან დგომა წარმოდგენის დამთავრებამდე ნერვებს მიშლიდა, ვერ ვიტანდი ჩემს გარშემო მოფუსფუსე, სითბოსა და მოწყალების ნიღაბაფარებულ ეგოისტებს, ყველას რომ კოცნიდნენ და გრიმწათხუპნული დარბოდნენ წინ და უკან, თანაც, ამ ყველაფრის მიუხედავად, ცდილობდნენ ბუნებრივები და საოცრად მეგობრულები მჩვენებოდნენ. ჩემი თავიც მძულდა. . . ყველაზე ცუდი კი ის იყო, რომ უკვე მრცხვენოდა პიესაში თამაში. განსაკუთრებით საზაფხულო დასს ვერ ვიტანდი, – აქ ლეინის შეხედა გოგონამ, მერე განაგრძო,- არადა კარგი როლები მქონდა, ასე ნუ მიყურებ, თუმცა, მიუხედავად ყველაფრისა, ისეთები მაინც არა, როგორიც მსურდა. ისეთი როლები იყო, რომელთა თამაშის გამო სირცხვილი არ უნდა განმეცადა, საერთოდ რომ მქონოდა რაიმეს რიდი და პატივისცემა. ჩემი ძმა მოდიოდა ხოლმე რეპეტიციებზე, უსმენდა, როგორ ვცდილობდი ესა თუ ის სცენა გამეთამაშებინა, მე კი, ზოგიერთებს წარმოდგენაზე მოსვლასაც კი ვუკრძალავდი. აქ ჩაფიქრდა ფრენი, – მხოლოდ ერთი პიესა მომწონდა გასულ ზაფხულს, ,,ქარაფშუტა”, მაგრამ პეგინმა ყველაფერი გააფუჭა, ზედმეტად ლირიკული იყო, ღმერთო ჩემო, სად ,,ქარაფშუტა” და სად ლირიზმი!
ლეინი მორჩა ხამანწკების ჭამას, სახეზე მეტისმეტად ჩაფიქრებული გამომეტყველება ჰქონდა. – ჰო, მახსოვს, საშინელი რეცენზიები დაიწერა მაგ სპექტაკლზე, შარშან გამომიგზავნე, გახსოვს?
– ჰო, ლეინი, მახსოვს, ამოიოხრა ფრენიმ.
– ნახევარი საათია ამაზე საუბრობ, ფრენი, ისე გამოდის, თითქოს შენა ხარ ერთადერთი ადამიანი, ვისაც საღი აზრი შერჩენია, ვისაც ხალხის გაკრიტიკება ხელეწიფება. კი, გასაგებია, საუკეთესო კრიტიკოსებმა გაასწორეს მაშინ მიწასთან პეგინი, შეიძლება მართლებიც იყვნენ, მაგრამ ისიც შესაძლებელია, შენთან ერთად ის კრიტიკოსებიც შემცდარიყვნენ შეფასებაში, ამაზე გიფიქრია ოდესმე?
– კი, მიფიქრია, მაგრამ ვერ დაგეთანხმები, მან საშინლად ითამაშა და ყველა მიხვდა ამას, ვისაც სულ ცოტა ნიჭი მაინც გააჩნია. თუ გსურს, ,,ქარაფშუტაში” ითამაშო, ნიჭიერება საკმარისი არაა, გენიოსი უნდა იყო, ეს ასეა და ვერაფერს გააწყობ. – გოგონა ოდნავ მოიხარა, პირი სულ ცოტაზე გააღო და თავი ხელზე გრაციოზულად ჩამოსდო. – იცი, უცნაურად ვგრძნობ თავს, არც კი ვიცი, რა მემართება. . .
– როგორ ფიქრობ, შენ გენიოსი ხარ?
– კარგი, რა, ლეინი, ამას რატომ მეუბნები?
– არაფერსაც არ გეუბნები. . . .
– მგონი საერთოდ ვკარგავ ჭკუას, – განაგრძო ფრენიმ. მომბეზრდა ყველას ეგო; შენიც, სხვისიც, საკუთარიც, ყელში ამომივიდა ყველა, ვინც ცდილობს, რაღაც საინტერესო ან ღირშესანიშნავი გააკეთოს ცხოვრებაში, ეს საზიზღრობაა და რაც უნდათ, ის თქვან, არ მაინტერესებს არავის აზრი.
ლეინიმ გაოცებით ასწია წარბი და სკამზე გასწორდა, უკეთ რომ ეცქირა გოგონასთვის, – როგორ ფიქრობ, ფრენი, არ გეშინია იმის, რომ ცხოვრებაში მრავალთან მოგიწევს შეჯიბრება? მე ბევრი არაფერი მესმის თეატრის, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, ამის გარეშე არაფერი გამოვა მაგ საქმეში.
– იცი, ლეინი, მე შეჯიბრების არ მეშინია, უფრო ის მაფრთხობს ამის აუცილებლობა რომ არსებობს, აი, ესაა, რაც ნამდვილად მაშინებს და ამის გამო წამოვედი თეატრიდან. ჩემი ბუნებიდან გამომდინარე, არ შემიძლია, ვაღიარო ყველას ღირებულებები, მე ჩემი გამაჩნია, მიყვარს აპლოდისმენტები, ვაღმერთებ, ხალხს რომ ჩემით აღფრთოვანებას ვატყობ, მეზიზღება თავი ამისთვის, მაგრამ ყველაზე მეტად იმას განვიცდი, რომ ერთხელაც შეიძლება არარაობად ვიქცე ხალხის თვალში, სწორედ ამიტომ მეზიზღება საკუთარი თავი და ყველა ჩემს ირგვლივ, ვინც ცდილობს გამომაფხიზლოს, გონზე მომიყვანოს. – აქ ცოტა ხნით შეისვენა, ხელი წაატანა რძიან ჭიქას და ტუჩებთან მიიტანა.
– მე ეს კარგა ხანია ვიცი, ამაში ახალი არაფერია, ენა კი წინ მისწრებს, მინდა გავჩუმდე, მაგრამ ვერ ვახერხებ, ვერ ვძლევ სურვილს, ყველაფერი ამოვთქვა. გუშინწინაც დიდი ძალისხმევა დამჭირდა, რომ გავჩუმებულიყავი, ალბათ გიჟი ვარ, ნამდვილი შეშლილი და ვერ ვხვდები.
ფრენის ამ სიტყვებზე მაგიდას ოფიციანტი მოუახლოვდა, ლეინს ბაყაყის თათები მოუტანა, გოგონა გაჩუმდა და წყნარად ახედა მოსულს. მან კი თეფშზე ხელუხლებელი ქათმის სენდვიჩი შენიშნა და ჰკითხა, შეკვეთის შეცვლას ხომ არ ინებებდა. ფრენიმ მადლობა გადაუხადა და მიუგო, არა, იყოს, უბრალოდ ძალიან ნელა ვჭამო. ოფიციანტი ხანშიშესული და საკმაოდ გამოცდილი კაცი იყო, შენიშნა ახალგაზრდა ლედის სიფერმკრთალე და ჩამუქებული თვალები, თუმცა არაფერი თქვა, თავი დაუკრა ორთავეს და გაუჩინარდა.
– გინდა ჩემი ცხვირსახოცი? ანაზდად ჰკითხა ლეინიმ გოგონას და დაკეცილი, თეთრი ცხვირსახოცი გაუწოდა, ხმა უთრთოდა, შეცბუნებული და შეფიქრიანებული,ჩანდა.
–ცხვირსახოცი რად მინდა?
– შუბლზე ოფლის წვეთები გაქვს, წარბებიც დაგენამა.
– მართლა? შეშფოთდა ფრენი. ღმერთო ჩემო! გოგონა სწრაფად სწვდა თავის ხელჩანთას, გახსნა და ამოქექა. – სადღაც ,,კლინექსი” უნდა მედოს, იქნებ ვნახო.
– რა მნიშვნელობა აქვს, რით მოიწმენდ, ჩემი ცხვირსახოცი აიღე.
– არა, არა, მიყვარს შენი ცხვირსახოცი და არ მინდა დავსვარო. უპასუხა ფრენიმ, არადა ხელჩანთა ათასი რამით ჰქონდა გამოტენილი. უკეთ რომ მოეძებნა, ნივთების ამოლაგება დაიწყო, ყველაფერი თავისი ხელუხლებელი ქათმის სენდვიჩის გვერდით მოათავსა მაგიდაზე. – აი, ისიც, თქვა ბოლოს და ბოლოს, პაწაწინა სარკე აიღო და ფრთხილად მოიწმინდა შუბლი ,,კლინექსის” ქაღალდის ცხვირსახოცით. – ღმერთო ჩემო, მოჩვენებას ვგავარ, ლეინი, ასეთს როგორ მიტან?
– ეგ რა წიგნი გაქვს? კითხვა შეუბრუნა ლეინიმ.
ფრენი მოულოდნელობისგან შეკრთა. მერე შემდეგ მაგიდაზე დადებულ შეკვრას შეხედა, – ამ წიგნზე ამბობ? მატარებელში საკითხავად წამოვიღე.
– მათხოვე, გადავხედავ. -სთხოვა ბიჭმა.
ფრენი არ უსმენდა. ისევ სარკეში იცქირებოდა. მერე სასწრაფოდ დაიწყო ნივთების ჩალაგება, პუდრა, ქვითრების შეკვრა, სამრეცხაოს ბარათი, კბილების ჯაგრისი, ასპირინის შუშა და ოქროს პაწაწინა კოკტეილის ჩხირი ერთმანეთის მიყოლებით ჩაყარა ხელჩანთაში. – არც კი ვიცი ეს კოკტეილის ჩხირი რად მინდა, სულ თან რომ დავატარებ, მახსოვს, ერთმა ჩოფურა ბიჭმა მაჩუქა დაბადების დღეზე, მისი აზრით საოცარი საჩუქარი იყო, თვალებში მიყურებდა,შეკვრას რომ ვხსნიდი, გახარებული ყურებამდე იღიმებოდა და მიხსნიდა, სულ თან თუ ატარებ, ბედნიერებას მოგიტანსო, რამდენჯერმე ვცადე, გადამეგდო, მაგრამ ვეღარ შეველიე, მგონი საფლავშიც კი ჩავიტან, ისე შევეჩვიე.
ლეინი თავის კერძს ჩასჩერებოდა, მერე ისევ წიგნი გაახსენდა. – ფრენი, რატომ არ მეუბნები რა წიგნია? საიდუმლოა რამე? არ შეიძლება, გავიგო?
– ჩანთაში რომ მედო, იმ პაწაწინა წიგნზე მეკითხები? გაუმეორა ფრენიმ, ცოტა ხანს უცქირა, როგორ გაჭრა ბიჭმა ბაყაყის თათი, მერე სიგარეტი ამოიღო შეკვრიდან და მოუკიდა. – არც კი ვიცი, ლეინი, რა გითხრა, წიგნს ,,პილიგრიმის გზა” ჰქვია. ცოტა ხანი ისევ უცქირა, როგორ ჭამდა ბიჭი, მერე განაგრძო, – ბიბლიოთეკიდან გამოვიტანე, რელიგიის პედაგოგმა ახსენა ერთხელ ლექციაზე, რამდენიმე კვირაა, მაქვს და სულ მავიწყდება დაბრუნება.
– ავტორი ვინაა?
– ავტორი უცნობია, მგონი თვითონ იმ რუსი გლეხის დაწერილია, რომელსაც თავს გადახდა მთელი ეს ამბავი, – გოგონა თვალმოუშორებლად უცქერდა, როგორ ჭამდა ლეინი ბაყაყის თათებს, – ვინაობას არ ამხელს ეს ადამიანი, მხოლოდ ის ვიცი, რომ ოცდაცამეტი წლისაა, ხელი სტკივა და ცოლი ჰყავს გარდაცვლილი. მოქმედება XIX საუკუნის დასაწყისში ვითარდება.
– კარგი რამეა? ღირს წაკითხვა? – ლეინიმ ცოტა ხნით შეწყვიტა ჭამა.
– არც კი ვიცი, ცოტა არ იყოს, უჩვეულო ნაწარმოებია, უფრო რელიგიური ხასიათისაა, შეიძლება, ცოტა ფანატიკურიც მოგეჩვენოს. იწყება ერთი გლეხის ამბით, რომელმაც გადაწყვიტა, გაეგო, რა იგულისხმება ბიბლიაში, როცა წერია, ქრისტიანი მუდმივად უნდა ლოცულობდესო. ალბათ შენც გსმენია ეს, შეუწყვეტლივ უნდა ლოცულობდეს, სულ, დღენიადაგ, თესალონიელთა წიგნში უნდა იყოს, მგონი, ამის შესახებ. ეს გლეხი მთელს რუსეთში მოგზაურობს, ეძებს ისეთ ადამიანს, ვინც ამ სიტყვების მნიშვნელობას განუმარტავს… გოგონა საუბრობდა და თვალს არ აშორებდა, როგორ ანაწევრებდა ბიჭი ბაყაყის თათებს.
– თან არაფერი მიაქვს გლეხს, გარდა ერთი ზურგჩანთისა, რომელშიც მხოლოდ პური და მარილი უწყვია. მერე ერთ ადამიანს გადააწყდება, ეგრედ წოდებულ ,,სტარეცს”, უხუცესს, გამოცდილ, რელიგიურ პირს, ეს ის მოუთხრობს წიგნზე, რომელსაც ,,ფილოკალია” ეწოდება და რამდენიმე გამოცდილი ბერის მიერაა დაწერილი, ამ წიგნში წერია, როგორ უნდა ილოცო განუწყვეტლივ.
– განაგრძე, თითქოს თავის ბაყაყის თათებს უთხრა თავჩაღუნულმა ლეინიმ.
– მოკლედ, ბოლოს და ბოლოს პილიგრიმი შეიტყობს, როგორ უნდა ილოცოს, მაგრამ აგრძელებს მოგზაურობას რუსეთში, ახლა უკვე იმტომ, რომ უამრავ შესანიშნავ მორწმუნე ადამიანს შეხვდეს და ყველას ასწავლოს ის, რაც, როგორც იქნა, თავად შეიცნო. აი, ესაა მთელი წიგნი.
– მგონი ნივრის სუნად ვყარვარ, არადა როგორ ვერ ვიტან, თქვა ლეინიმ.
-ერთხელ, რომელიღაც სოფლის გზაზე, გლეხი ორ პატარას შეხვდება, ეს პაწაწინა არსებები მხიარული ყიჟინით მისდევენ და ეძახიან: “ ძვირფასო მაწანწალავ, ძვირფასო მაწანწალავ, წამოდი ჩვენთან, დედიკოს უყვარს მათხოვრები, აპურებს ხოლმე მათ”, – განაგრძო ფრენიმ, -გლეხიც მიჰყვება პატარებს, ისინი კი ახალგაზრდა ცოლ-ქმართან მიიყვანენ, ეს წყვილი ყველაზე ძალიან მიყვარს ნაწარმოების მოქმედი პირებიდან. სახლიდან მოგზაურს ბავშვების დედა, მართლაც ძალიან სანდომიანი ახალგაზრდა ქალი გამოეგებება, თავაზიანად სთავაზობს მთლად ტალახში ამოსვრილი ჩექმების გაწმენდას და ჭიქა ჩაიზე ეპატიჟება. სტუმარს ოჯახის უფროსიც კარგად ხვდება, მასაც უყვარს მაწანწალები და პილიგრიმები, სადილადაც ეპატიჟება ახალგაზრდა ცოლ-ქმარი, პილიგრიმი გაოცებულას საზღვარი არ აქვს, როცა სუფრასთან ოჯახის წევრებთან ერთად შინამოსამსახურე ქალებსაც ხედავს, მაგრამ მასპინძელი განუმარტავს, რომ ამ ქალებს ქრისტესმიერ დებად მიიჩნევს და თანასწორებად თვლის. -აქ ისევ წელში გასწორდა გოგონა და ლეინის შეხედა, რომელიც ახლა პურზე კარაქს უსვამდა. – გლეხი ღამის გასათევადაც რჩება იმ ოჯახში და გვიანობამდე აცნობს ოჯახის მამას ლოცვის ახლადნასწავლ მეთოდს, დილით ადრე კი გზას აგრძელებს, რა ჯურის ხალხი არ ხვდება გზად…– აი, ესაა მთელი წიგნი.
ლეინიმ თავი დაუქნია და ჩანგლით გაჭრა სალათი. – იმედი მაქვს, ამ უქმეებზე მოიცლი და იმ ჩემს წერილს წაგიკითხავ, რომელზეც გიყვებოდი, ფლობერზე დაწერილს. ერთად გადავწყვიტოთ, ღირს თუ არა მისი დაბეჭდვა, კარგი?
– სიამოვნებით, მიუგო გოგონამ. – იცი? მოგეწონება ეს წიგნი, ძალიან უბრალოა, მარტივი. . .
– ჰო, საინტერესო უნდა იყოს, შენი მონათხრობით თუ ვიმსჯელებთ, შენც წაუსვი კარაქი პურზე, არ გინდა?
– არა, არ მინდა, გმადლობ. სამწუხაროდ, არ შემიძლია ამ წიგნის თხოვება, სასწრაფოდ უნდა დავაბრუნო, მერე შენ თვითონ გამოიტანე ბიბლიოთეკიდან.
– პირიც არ დაგიკარებია შენს სენდვიჩზე, უსაყვედურა ბიჭმა.
ფრენიმ თეფშს ისე დახედა, თითქოს ის ის იყო წინ დაუდეს. – ახლავე შევჭამ, თქვა, მაგრამ გაირინდა. ხელში ისევ სიგარეტი ეჭირა, – არ გაინტერესებს რაში მდგომარეობდა მუდმივი ლოცვის წესი? – ჩაეკითხა ბიჭს, – საკმაოდ საინტერესოა.
– კი, მაინტერესებს, თავი დაუქნია ლეინიმ და ისევ მიუბრუნდა იმ დაწყევლილ ბაყაყის თათებს.
– გახსოვს, რაც მოგიყევი? გლეხი იწყებს მოგზაურობას მთელს რუსეთში, რომ გაიგოს, რაში მდგომარეობს ბიბლიაში ნახსენები მუდმივად ლოცვის საიდუმლო, მერე ერთ ,,სტარეცს” გადააწყდება, რომელსაც თავიდან ბოლომდე დაწვრილებით შეუსწავლია ,,ფილოკალია” და ამ საიდუმლოს უმხელს. უხუცესი გლეხს იესოს ლოცვას ასწავლის: ,,უფალო, იესო ქრისტე,ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი” , აი, სულ ესაა, ,,სტარეცი” უხსნის გლეხს, რომ ეს მოკლე ლოცვა დიდი მადლის მატარებელია, რადგან მასშია სიტყვა ,,შემიწყალე”, მრავლისმომცველი და მრავლისმეტყველი. ფრენიმ შეისვენა და ისევ ჩაფიქრდა, ახლა ლეინის თეფშის ნაცვლად მის მხარს შესცქეროდა. – უხუცესმა ასწავლა პილიგრიმს, მუდმივად ემეორებინა ეს ლოცვა, ჯერ ხმამაღლა, მერე გულში, მანამ, სანამ ჩვევად არ ექცეოდა მისი წარმოთქმა, დროთა განმავლობაში ლოცვა გულისცემას აუწყობდა რიტმს და აღარასოდეს შეწყვეტდა მის წარმოთქმას, ეს კი ადამიანის მსოფლმხედველობაზე მისტიკურ ზემოქმედებას ახდენდა, განწმენდდა ფიქრებს, აბსოლიტურად ახალ კონცეფციას ბადებდა.
ლეინი როგორც იქნა მორჩა ჭამას, ახლა, ფრენის მორიგი პაუზის შემდეგ, მან მოუკიდა სიგარეტს და გოგონას შეხედა, ის ისევ მისი მხრების მიღმა იცქირებოდა და ვეღარც კი ამჩნევდა ბიჭს.
– ,,სტარეცი” ამბობს, რომ, როცა ამ ლოცვას პირველად ამბობ, ვერც კი აცნობიერებ სიტყვების შინაარსს, არც იმას გთხოვს ვინმე, ირწმუნო, რასაც წარმოთქვამ, თავდაპირველად მხოლოდ იმას ცდილობ, რაც შეიძლება ბევრჯერ გაიმეორო, მოგვიანებით წვდები მხოლოდ მათ მნიშვნელობას, ძალას, რომლითაც აღსავსეა ღვთის სახელი და ნელ-ნელა სიტყვები მოქმედებენ. . .
ლეინი მოხერხებულად იჯდა სკამზე, სიგარეტს ეწეოდა და ფრენის უცქერდა, გოგონა ისევ ფერმკრთალი იყო, თუმცა ცოტა ხნის წინ ამაზე უფრო ცუდი ფერი დაჰკრავდა სახეზე.
– ფაქტიურად ეს სიტყვები მაგიურად მოქმედებენ, ამ წიგნმა ბუდისტთა ერთი სექტა გამახსენა, ნემბუცუ, ამ სექტის წევრები მუდმვად იმეორებენ სამ სიტყვას: “ნამუ ამიდა ბუცუ”, სიტყვასიტყვით ასე ითარგმნება, “ დიდება ამიდა ბუდას”, მათაც იგივე შეგრძნება ეუფლებათ, რაც იესოს ლოცვისას ქრისტიანს.
– მოიცა, ფრენი, ცოტა ხანს შეეშვი მაგაზე ფიქრს, თორემ ხელს დაიწვავ, გააწყვეტინა ლეინიმ.
ფრენიმ მარცხენა ხელზე დაიხედა და სიგარეტის აკვამლებული ნამწვი სასწრაფოდ დააგდო საფერფლეზე. – იგივე ხდება ,,შეუცნობლობის ღრუბლებში” სიტყვა ღმერთის ხსენებაზე, ახლა უფრო აზრიანად შეხედა ბიჭს, ვიდრე რამდენიმე წუთის წინ, – დედააზრი მოთხრობისა ისაა, რომ შეგაცნობინოს ამ სიტყვების ძალა, ამან მიმიზიდა მეც, შესანიშნავი რამაა. . . ფრენის უეცრად სიტყვა გაუწყდა, ლეინის მზერა შენიშნა, ბიჭი უცნაურად უყურებდა.
– რა მოხდა, ლეინი? გაუბედავად ჰკითხა.
– შენ რა, მართლა გჯერა ამ სისულელეების?
ფრენიმ კიდევ ერთი ღერი სიგარეტი ამოიღო კოლოფიდან, – მე არ მითქვამს, მჯერა თუ არ მჯერა, უბრალოდ ვთქვი, რომ შესანიშნავი იყო, ლეინიმ მოუკიდა, უბრალოდ ვთვლი, რომ ეს უცნაური დამთხევევაა რელიგიებს შორის, თანაც ერთი უჩვეულო რამაა კიდევ, უღმერთომ, ათეისტმაც რომ წარმოთქვას ეს სიტყვები, რაღაც მოხდება, აუცილებლად მოხდება. ინდოეთშიც, მედიტაციისას ადამიანები სიტყვა ,,ომ”-ზე ახდენენ ყურადღების კონცენტრაციას, ესეც იგივეა, აბსოლიტურად მსგავსი შედეგი მოაქვს. უბრალოდ, ყველაფრის რაციონალიზებაა საჭირო. . .
– და რა არის შედეგი? იკითხა ლეინიმ
–რა?
– რა შედეგს მოიტანს ეს ყველაფერი? რა მოქჰვება მთელს ამ სინქრონიზირებულ აბდაუბდას?
– რა მოჰყვება და შენ ღმერთს შეიცნობ, რაღაც ხდება შენს გულში, იქ, სადაც, როგორც ჰინდუები იტყვიან, ატმანი ბინადრობს. თუ შენ აღიარებ რომელიმე რელიგიას, შენ ღმერთს შეიცნობ, სულ ესაა. ფრენიმ სიგარეტი დააფერფლა, მაგრამ საფერფლეს ააცილა, შემდეგ თითებით მოხვეტა ფერფლი და შიგ ჩაყარა. – ახლა არ მკითხო, რა არის, ან ვინაა ღმერთი, ისიც კი არ ვიცი, არსებობს, თუ არა. პატარა რომ ვიყავი, ვფიქრობდი. . . უეცრად გაჩუმდა, რადგან კვლავ ოფიციანტი გამოჩნდა და მაგიდა აალაგა.
– დესერტს მიირთმევ? ან იქნებ ყავას დალევ? – ჰკითხა ბიჭმა.
– არა, აღარაფერი მინდა, შენ დალიე, უთხრა გოგონამ, ოფიციანტს ახლა მისი ხელუხლებელი სენდვიჩი მიქჰონდა.
ლეინიმ მაჯის საათს დახედა, – ღმერთო ჩემო, გვაგვიანდება, მე მხოლოდ ყავა მომიტანეთ, მიმართა ოფიციანტს, შემდეგ იდაყვებით დაეყრდნო მაგიდას, – კარგად მივირთვი, ყავასაც დავლევ და… შენ კი, იცი რა მინდა გითხრა? ელემენტარული ადგილი აღარ დაუტოვე ფსიქოლოგებს, არადა მთელს ამ რელიგიურ წიაღსვლას ფსიქოლოგიური ფონი გასდევს, მართლაც ძალიან საინტერესოა ეს ყველაფერი, ვერ უარვყოფ, შეხედა ფრენის და გაუღიმა, – ახლა კი დავასრულოთ ამაზე საუბარი, რაღაც მინდა გითხრა… მიყვარხარ, ფრენი, მგონი აქამდე არ მითქვამს, არა?..
– ლეინი, მაპატიე, მაგრამ ერთი წუთით უნდა გავიდე, ხომ არ გეწყინება? უთხრა ფრენიმ და სანამ წინადადებას დაასრულებდა, წამოდგა. ლეინიც წამოიწია, თან დაკვირვებით შეხედა გოგონას, – კარგად ხარ? თუ ისევ გული გერევა?
– არა, არა, არაფერია, უბრალოდ, გავალ ორიოდ წუთი და დავბრუნდები.
სწრაფად გადაჭრა სასადილო ოთახი, ისევ იმ მიმართულებით წავიდა, რომლითაც რამდენიმე საათის წინ გაემართა საპირფარეშოსკენ, მაგრამ ახლა პატარა კოქტეილების ბართან შეჩერდა, ოთახის ერთ, შორეულ კუთხეში. იქ ბარმენი იდგა და ჭიქებს ამშრალებდა, გოგონა შენიშნა და შეხედა. ფრენი ბარს დაეყრდნო, თავი ჩაღუნა, მარცხენა ხელის თითის წვერები შუბლზე მიიდო, მერე კი გულწასული ჩაიკეცა იატაკზე.
ხუთიოდ წუთი გავიდა სანამ გონს მოვიდოდა, ტახტზე იწვა, მენეჯერის ოფისში, ლეინი გვერდით ეჯდა. სახე ახლა უკვე მასაც გაფითრებოდა.
– როგორა ხარ? სასწრაფოდ ჩაეკითხა, დაინახა თუ არა გოგონა გონს მოსული, უკეთ გრძნობ თავს?
ფრენიმ თავი დაუქნია თანხმობის ნიშნად. ცოტა ხნით ისევ დახუჭა თვალები, მერე გაახილა და სცადა წარმოეთქვა, სად ვარო. ლეინი მიხვდა და მენეჯერის ოფისში ხარო, სიცილით უპასუხა. – ყველანი თავს დაგტრიალებდნენ, ახლა ნიშადურის სპირტის მოსატანად არიან წასულები, ალბათ ექიმსაც მოგიყვანენ. მართალი მითხარი, როგორ გრძნობ თავს? არ გეხუმრები.
– სისულელედ მოგეჩვენება, მაგრამ მართლა შესანიშნავად ვარ, მართლა გული წამივიდა?
– წაგივიდა და მერე როგორ, გაითიშე! უპასუხა ლეინიმ და მისი ხელი თავისაში მოიქცია. – კი მაგრამ, რა გემართება? გასულ კვირაში ტელეფონით რომ გელაპარაკე, თითქოს და მშვენივრად იყავი, დილით ისაუზმე?
ფრენიმ მხრები აიჩეჩა, მერე ოთახს მიმოავლო თვალი. – აქ საიდან გავჩნდი, ვინ მომიყვანა აქამდე?
– ბარმენმა და მე. ჯოჯოხეთურად შემაშინე, სერიოზულად გეუბნები, არ ვხუმრობ.
გოგონა შეფიქრიანდა, თვალებს არც კი ახამხამებდა, ისე შესჩერებოდა ჭერს, მერე ლეინს საათი ჰკითხა.
– რა მნიშვნელობა აქვს, რა დროა, არსად გვეჩქარება, მიუგო ბიჭმა.
– კოქტეილის წვეულებაზე რომ გინდოდა წასვლა?
– ეშმაკსაც წაუღია ეგ წვეულება.
– თამაშზეც დაგვაგვიანდა, არა? იკითხა ფრენიმ.
– ხომ გითხარი, ეშმაკსაც წაუღია ყველაფერი. ახლა შინ მიგიყვან, დაისვენე, ეს ყველაზე მთავარია, შემდეგ მიუახლოვდა და სწრაფად აკოცა, მერე კარს გაჰხედა და ისევ ფრენისკენ შებრუნდა. – დღეს კარგად უნდა დაისვენო, სულ ესაა, რაც უნდა გააკეთო. შეიძლება საღამოს ამოვიდე ზემოთ, შენთან, თუ უკეთ იგრძნობ თავს, უკანა მხრიდან კიბე ჰქონია საერთო საცხოვრებელს, იმ დღეს აღმოვაჩინე.
ფრენი დუმდა და ისევ ჭერს მისჩერებოდა.
– რამდენი ხანია ასე ხარ? პარასკევ საღამოდან? თუ თვეზე მეტია? ასე არ შეიძლება, ახლა მართლა უკეთ ხარ?
ფრენიმ თავი დაუქნია ისევ. მერე მიუბრუნდა ბიჭს. – საშინლად მწყურია, თუ ძალიან არ შეწუხდები, იქნებ ვინმეს სთხოვო, წყალი დამალევინონ.
– არა, რას ამბობ, რა შემაწუხებს, ერთი წამით დაგტოვებ სულ, კარგი? წყალსაც მოვატანინებ და ოფიციანტსაც ვეტყვი, ნიშადურის სპირტი მოგიტანოს, თანაც ფულს გადავიხდი. შემდეგ ტაქსის დავიჭერ, სულ ხუთიოდ წუთი დამჭირდება, ან იქნებ მეტიც, შეიძლება გამიჭირდეს დაჭერა, ხალხი ალბათ მატჩზე მიდის.
– კარგი.
– ყველანაირად ვეცდები, მალე დავბრუნდე, არ გაინძრე, კარგი? ლეინი ოთახიდან გავიდა.
მარტოდ დარჩენილი ფრენი კვლავ ჭერს მისჩერებოდა, მერე კი, უეცრად, ტუჩებით უხმოდ დაიწყო განუწყვეტლივ ერთი და იგივე სიტყვების გამეორება…
Blog Of Julius 